Naukowcy z Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWM, którzy w ramach interdyscyplinarnego projektu Centrum Monitoringu Internetowego Dziennikarstwa Obywatelskiego na Warmii i Mazurach stworzyli katalog mediów obywatelskich, opublikowali efekty swoich prac w wieloautorskiej monografii. Przypomnę, że w badaniu wziął udział mój projekt medialny Periodista Marta.
Książka „Internetowe media obywatelskie Warmii i Mazur” zawiera pierwsze diagnozy badawcze po przeanalizowaniu materiału źródłowego gromadzonego od czerwca 2021 roku do marca 2023 roku. Jak czytamy we wstępie, „do pierwszej wersji analizy zakwalifikowano 43 media obywatelskie”. Zredagowały ją: prof. Urszula Doliwa, dr hab. Joanna Szydłowska, prof. UWM oraz dr hab. Maria Rółkowska (wszystkie są naukowczyniami pracującymi w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej).
Jestem absolwentką tego Instytutu – to właśnie w nim napisałam pracę licencjacką, magisterską oraz doktorską. Teraz współpracuję z nim prowadząc zajęcia ze studentami, m.in. z dziennikarstwa sportowego. Znam osobiście wszystkich, którzy pracują przy tym projekcie. Nie ukrywam, że bardzo się cieszę, iż moi Koledzy postanowili poświęcić uwagę trzeciemu sektorowi mediów na Warmii i Mazurach. Uważam, że wypełniają oni istotną lukę zarówno z punktu widzenia badań medioznawczych, jak i społecznej odpowiedzialności nauki, której celami są m.in. popularyzacja i upowszechnianie nauki, rozbudzanie ciekawości poznawczej oraz integracja społeczności lokalnej z ośrodkami akademickimi.
Z pewnością większość z nas potrafiłaby podać różnicę pomiędzy mediami publicznymi a komercyjnymi. Ale czy zdefiniowalibyśmy, czym są media obywatelskie albo tzw. trzeci sektor mediów? To świetnie wyjaśnia pierwszy rozdział książki pt. „Media obywatelskie w ujęciu teoretycznym i metodologicznym” autorstwa prof. Doliwy, do którego przeczytania serdecznie zachęcam. Nie będę powtarzała tutaj naukowej terminologii, ale za to spróbuję przekuć teorię w praktykę i opowiedzieć to wszystko na przykładzie projektu Periodista Marta.
Pracowałam zarówno w mediach publicznych, jak i komercyjnych, zatem na własnej skórze przekonałam się, na czym polega ich funkcjonowanie. Po około 10 latach pracy w zawodzie uznałam, że mam już na tyle duże doświadczenie, aby spróbować założyć swoje medium. Z drugiej strony przekonałam się, co nie pasuje mi w tych dwóch podstawowych sektorach. Ujmując rzecz w skrócie: w mediach publicznych przeszkadzały mi zbyt duże polityczne wpływy, natomiast w mediach komercyjnych denerwowała nieustanna pogoń za zyskiem przedkładanym ponad dziennikarską jakość.
Pomyślałam, że jeśli nie stworzę swojego miejsca w Internecie, to nigdy nie będę w pełni niezależna. Tworzę Periodista Marta w formie strony internetowej i kanału YouTube po to, aby dać ludziom alternatywę dla clickbaitowych lub politycznie nacechowanych treści. Moim celem jest stworzenie i zaangażowanie społeczności, która będzie połączona np. zainteresowaniami lub celami, dla których sięga po medialne treści. Nie podejmuję i nie zamierzam podejmować żadnych współprac reklamowych, a głównym celem mojej działalności nie jest zysk. Ewentualne wpływy finansowe pochodzą z dobrowolnych wpłat moich odbiorców za pośrednictwem portali prowadzących zbiórki publiczne (np. Patronite).
W publikacji „Internetowe Media Obywatelskie Warmii i Mazur” jeden z rozdziałów (autorstwa dr Marty Cichy) traktuje o problemach twórców tworzących media obywatelskie. Autorka wymienia wśród nich m.in. kłopoty związane z organizacją pracy (np. gospodarowanie czasem, logistyka), przestrzeganiem zasad etycznych przez użytkowników czy finansowaniem działalności. Sama wskazałam w wywiadzie do tego projektu, że trudno jest pogodzić pracę zarobkową z tworzeniem Periodista Marta, zwłaszcza że w moim przypadku są to de facto dwa media – strona internetowa oraz kanał YouTube. Poniekąd problemem są dla mnie również finanse, ponieważ, gdybym dysponowała większymi środkami na prowadzenie moich mediów, mogłabym realizować ciekawsze i lepsze pod względem technicznym materiały. Chciałabym również móc częściej wyjeżdżać, bo z tym w dużej mierze wiąże się poruszana przeze mnie problematyka.
Trzeba wiedzieć, że trzeci sektor mediów tworzą często zawodowi dziennikarze po godzinach albo osoby niebędące dziennikarzami, które mają inną pracę zarobkową. Stąd biorą się wymienione wyżej problemy. Tak więc atuty mediów obywatelskich, takie jak chociażby działanie nie dla zysku, implikują jednocześnie trudności dla ich twórców. W zależności od tematyki, jaką zajmuje się dane medium społeczne, ich twórcy mogą zmagać się również z mniej lub bardziej nasiloną mową nienawiści. Zjawisko to będzie bardziej widoczne w przypadkach, w których ktoś zajmuje się np. ujawnianem nieprawidłowości we władzach lokalnych. Bywa, że dochodzi do bardzo poważnych sytuacji, w których dziennikarze obywatelscy obawiają się o swoje zdrowie, a nawet życie. Dlatego tak ważne jest wzniecenie dyskusji na temat trzeciego sektora mediów, aby uświadamiać ludziom charakterystykę ich funkcjonowania oraz znaczenie w społeczeństwach demokratycznych.
Oprócz wymienionych wyżej rozdziałów, w książce „Internetowe Media Obywatelskie Warmii i Mazur” możemy przeczytać również takie: „Typologia kanałów udostępniania treści” (dr Marta Więckiewicz-Archacka), „Tematyka skatalogowanych mediów obywatelskich Warmii i Mazur” (dr hab. Maria Rółkowska), „Osadzenie regionalne” (dr hab. Joanna Szydłowska, prof. UWM), „Sylwetki twórców” (dr Dominika Myślak, dr Martyna Siudak) oraz „Główne motywacje twórców” (prof. Urszula Doliwa, dr Magdalena Szydłowska). Ponadto publikacja zawiera katalog uwzględnionych w badaniu mediów, listę przeprowadzonych wywiadów oraz skróconą wersję w języku angielskim. Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Z katalogiem internetowych mediów obywatelskich Warmii i Mazur można zapoznać się na stronie internetowej cmidzo.uwm.edu.pl.
zdj. główne: Radio UWM FM
Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, a także to, co robię na stronie internetowej www.periodistamarta.pl oraz kanale YouTube, możesz wesprzeć mnie dowolną kwotą w serwisie Patronite: https://patronite.pl/martawisniewska